Osteopathie en chiropraxie: werkzaamheid alleen bewezen bij nek- en lage rugpijn, toch is 90% van de patiënten tevreden
Persbericht Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE)
Meer dan 1 op 3 Belgen raadpleegt minstens 1 keer in zijn leven een chiropractor, homeopaat, acupuncturist of osteopaat. In het kader van de verdere uitvoering van de wet Colla vroeg de minister van Volksgezondheid het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) een stand van zaken op te maken van deze populaire niet-conventionele geneeswijzen. Dit zorgde voor een Belgische primeur: in dit eerste rapport bestudeerde het KCE osteopathie en chiropraxie tegelijkertijd vanuit een wetenschappelijke,sociologische, juridische en organisatorische invalshoek.
Het afgelopen jaar bezocht 7% van de volwassen Belgen een osteopaat en 2% een chiropractor, vooral voor spier –en gewrichtsklachten. Bijna 9 op 10 van de ondervraagde bezoekers blijkt tevreden te zijn over de verstrekte zorgen. Toch is alleen voor lage rug- of nekpijn wetenschappelijk bewezen dat de manipulaties de pijn kunnen verlichten. Bovendien is er, vooral bij manipulaties van de hals, een risico op ernstige complicaties. Het KCE pleit voor een strikte controle van de opleidingen en een registratie van complicaties.
1000 osteopaten en 110 chiropractors, vooral voor spieren en gewrichten
Er zijn in België ongeveer 1000 osteopaten en 110 chiropractors, die lid zijn van een beroepsvereniging. De meerderheid (bijna 60% van de osteopaten en bijna 80% van de chiropractors) is gevestigd in Vlaanderen.
Het afgelopen jaar bezocht 7% van de volwassen Belgen een osteopaat en 2% een chiropractor, vooral voor spier- en gewrichtsklachten. Osteopaten behandelen ook huilbaby’s en baby’s met refluxproblemen. De patiënten gebruiken de niet-conventionele therapie vaak als aanvulling op hun klassieke behandeling, voornamelijk op basis van mond-tot-mond reclame.
Werking alleen bewezen voor verlichting van lage rug– of nekpijn
Het kleine aantal betrouwbare wetenschappelijke studies toont aan dat chiropraxie en osteopathie alleen lage rug– of nekpijn verlichten. Voor andere klachten, zoals chronische vermoeidheid, astma of reflux bij baby’s is niet bewezen dat de therapieën werken. Daarom beveelt het KCE hun terugbetaling door de ziekteverzekering niet aan.
Toch blijkt bijna 9 op 10 van de ondervraagden vertrouwen te hebben in zijn therapeut en tevreden te zijn over de verstrekte zorgen. De gebruikers van chiropraxie waarderen ook dat ze vaak snel worden geholpen.
Risico’s
Na de behandeling doen zich vaak (30 tot 60% van de gevallen) milde, ongewenste neveneffecten zoals hoofdpijn of een tijdelijke verergering van de pijn voor. Er is ook risico op zware, en zelfs levensbedreigende complicaties, vooral bij manipulaties van de hals. Hoe vaak deze ernstige incidenten voorkomen konden de onderzoekers niet achterhalen. Het KCE beveelt aan om alle complicaties te registreren.
Als men zich beperkt tot een niet-conventionele therapeut is er ook het risico dat bij een ernstig probleem de diagnose niet of laat wordt gesteld, en dat de klassieke medische behandeling niet of laat wordt opgestart.
Opleidingen niet officieel gecontroleerd
De meeste mensen blijken niet goed het onderscheid te kennen tussen osteopathie en chiropraxie. Ook wordt vaak ten onrechte gedacht dat de therapeuten artsen zijn. De grote meerderheid van de osteopaten (83%) heeft een basisopleiding als kinesitherapeut, terwijl meer dan de helft van de chiropractors (56%) alleen een opleiding in de chiropraxie volgde. In België zijn er verschillende opleidingen voor osteopathie, waaronder sinds kort ook een universitaire. Kandidaat chiropractors moeten voor een opleiding naar het buitenland.
Geen enkele opleiding wordt gecontroleerd door een officiële Belgische instantie. In het belang van de veiligheid van de patiënten beveelt het KCE een controle en de erkenning van de opleidingen aan. Daarnaast zou de titel van osteopaat en chiropractor moeten worden gereglementeerd, zodat er geen verwarring meer is met de titel van dokter in de geneeskunde.
Wet Colla om patiënt te beschermen nog niet uitgevoerd
De Belgische wetgeving voorziet dat alleen artsen een diagnose mogen stellen en een behandeling opstarten. Osteopaten en chiropractors die geen arts zijn werken dus in een schemerzone, want de wet Colla, afgekondigd in 1999, werd nog steeds niet uitgevoerd. In afwachting hebben de patiënten geen officiële garantie op kwaliteit en veiligheid. In november 2010 erkenden Kamer en Senaat nog een aantal beroepsorganisaties van alternatieve geneeskunde. Deze versnelde procedure gebeurde omdat de overheid een maandelijkse dwangsom van 5.000 € moet betalen.
De wet Colla voorziet een dubbele registratie: een van de niet-conventionele geneeswijzen en een van elke therapeut. Het KCE beveelt aan om alleen therapeuten, die een erkende vorming hebben gevolgd, te registreren. Hun registratie zou niet mogen afhangen van het lidmaatschap van een beroepsvereniging.
Patiënten blijken vaak niet te weten of ze nu een chiropractor of een osteopaat raadplegen. Ze zoeken gewoon naar een manier om hun klachten te verlichten.
Bij beide therapieën worden manipulaties uitgevoerd, waaronder het "kraken" van gewrichten, maar de manieren waarop kunnen enigszins verschillen. Ook de onderliggende filosofieën verschillen niet zoveel van mekaar. Deze theorieën dateren allebei uit de tweede helft van de 19e eeuw en zijn niet wetenschappelijk gefundeerd.
Daarnaast worden verschillende zogenaamd ‘zachte’ technieken toegepast: de meeste osteopaten werken ook op de schedel en voeren manipulaties uit om de organen te beïnvloeden. Men spreekt dan van craniale en viscerale technieken.
Voor geen van deze technieken is de werkzaamheid of de veiligheid wetenschappelijk aangetoond.
Chiropractors gebruiken technisch materiaal, zoals een speciale tafel . Bij osteopaten gebeuren de manipulaties steeds via rechtstreeks hand- en lichaamscontact.
Tussen osteopaten onderling bestaan er ook nog verschillen. Ze hebben betrekking op het belang dat aan de basisfilosofie wordt gehecht en op de plaats die de craniale en viscerale technieken in de behandeling innemen.
Voor meer uitleg over chiropraxie, osteopathie en hun geschiedenis, zie de synthese in het rapport.
Het rapport is beschikbaar op de website van het KCE: kce.fgov.be/
Het KCE is een instelling van openbaar nut, opgericht in 2002 en actief sinds midden 2003. Het voert wetenschappelijke studies en analyses uit om de overheid bij te staan in haar beslissingen i.v.m. gezondheidszorg en ziekteverzekering. Het KCE is niet betrokken bij de besluitvorming zelf, noch bij de uitvoering ervan, maar het heeft wel de opdracht om de weg te wijzen naar de best mogelijke oplossingen. En dit in een context van een optimaal toegankelijke gezondheidszorg van hoge kwaliteit rekening houdend met de groei aan noden en budgettaire beperkingen.
Bron: KCE.fgov.be, 13/1/2011
