Mensen die plots en onverwachts geconfronteerd worden met moeilijke, ingrijpende situaties, met pijn of verdriet, ziekte of handicap, zitten met vele vragen. Wat gebeurt er met mij? Wat gebeurt er met ons gezin? Wat kunnen we doen? Waar kunnen we terecht? Hoe moet het nu verder?
Gelukkig leven we in een zorgzame samenleving waar een schare hulpverleners alles in het werk stelt om mensen met raad en daad bij te staan, om hen te informeren en te helpen. Naast professionele hulp voelen mensen zich meestal ook gesteund en geholpen als ze kunnen praten met iemand die het zelf heeft meegemaakt, een lotgenoot. Men heeft immers niet alleen behoefte aan begrijpbare, vatbare informatie, maar ook aan goede voorbeelden, aan mensen waar men zich kan aan optrekken, aan perspectieven. Men zoekt naar herkenbaarheid, naar verbondenheid met anderen in een gelijkaardige situatie. Weten dat je er niet alleen voor staat is op zich al een hele opluchting. Onuitgesproken gedachten worden feilloos aangevoeld, angst en wanhoop hoeven niet worden uitgelegd, hoop en perspectief zijn binnen handbereik.
Wat is lotgenotencontact?
In essentie komt lotgenotencontact neer op een ontmoeting tussen mensen in een vergelijkbare situatie, waarbij de wederzijdse betrokkenheid steeds op het voorplan staat. Lotgenotencontact wordt onder de vorm van praatbijeenkomsten vaak georganiseerd door zelfhulpgroepen. Maar ook hulpverleners weten lotgenotencontact naar waarde te schatten. Meer en meer brengen zij mensen in een vergelijkbare situatie met elkaar in contact. Lotgenotencontact ontstaat ook vaak spontaan, bijvoorbeeld in de wachtzaal van een specialist, tijdens een infodag of in het ziekenhuis. Mensen zien elkaar regelmatig en wisselen ervaringen en informatie uit. Dankzij lotgenotencontact leren mensen dat er heel wat verschillende oplossingen kunnen zijn voor eenzelfde probleem. Het toont positieve en inspirerende voorbeelden, waardoor mensen terug hoop, moed en kracht krijgen om hun eigen situatie te herbekijken.
Het mechanisme achter lotgenotencontact
Lotgenoten hebben elkaar iets te bieden dat niemand anders kan bieden. Lotgenotencontact heeft een positieve invloed op het denken, het voelen en het handelen. Men voelt zich vaak opgelucht omdat men eindelijk de kans krijgt te praten over zeer persoonlijke aangelegenheden. Tegelijkertijd helpt men daarmee ook anderen, wat het zelfvertrouwen en het gevoel van eigenwaarde doet toenemen. Dit mechanisme noemt men het ‘helpersprincipe’; door anderen te helpen help je jezelf nog het best. Mensen leren van elkaar door een positief voorbeeld voor elkaar te zijn, door mekaar te observeren en zich te vergelijken met mekaar. Dat mist zijn effect niet: men wordt enerzijds geconfronteerd met de moeilijkheden en beperkingen maar men leert ook vele nieuwe en creatieve mogelijkheden kennen. Men leert de eigen situatie beter relativeren. Tenslotte gaan mensen zich ook identificeren met een problematiek. Het uitwisselen van emoties en gemeenschappelijke ervaringen leidt tot meer kennis en inzicht in de problematiek, ook in mogelijke oorzaken en gevolgen.
Effecten van lotgenotencontact
Uit onderzoek blijkt dat lotgenotencontact heel wat heilzame én meetbare effecten kan hebben. Zo blijkt dat er sneller een juiste diagnose wordt gesteld en dat mensen beter en efficiënter worden doorverwezen. Mensen worden zelf ook mondiger en zijn meer gemotiveerd om aan hun situatie iets te veranderen. Contact met lotgenoten geeft het gevoel meer controle te hebben en dat maakt ook minder angstig. Het stimuleert hen actief iets te ondernemen en niet bij de pakken te blijven zitten.
Moeilijke situaties
Contact met een lotgenoot is vaak helend, verrijkend en verzachtend. Maar voor de lotgenootvrijwilliger is deze dubbelrol niet altijd gemakkelijk. Enerzijds heeft men het zelf ook meegemaakt, anderzijds wordt verwacht dat men afstand kan nemen van de eigen gevoelens en emoties. De confrontatie met het leed van anderen kan heel belastend zijn en de eigen ervaringen weer sterk op de voorgrond plaatsen. Bij lotgenotencontact moet men steeds voor ogen houden dat ieder verhaal een nieuw en ander verhaal is, hoe gelijkend het ook soms is. Soms komt de vraag naar hulp ook op ongelegen momenten, men had andere dingen gepland. Soms voelt men zich als helpende lotgenoot machteloos, men kan niets aan de situatie veranderen en men heeft het gevoel niets anders dan een luisterend oor te kunnen bieden. In zeldzame gevallen wordt men geconfronteerd met lotgenoten waarmee het helemaal niet klikt of die gewoon moeilijke mensen zijn. Daar is ook niets mis mee. Lotgenoten zijn ook maar mensen, men is lotgenoot en ervaringsdeskundig, maar daarom heeft men niet op alles een antwoord.
Door anderen te helpen, helpt men het best zichzelf
Lotgenotencontact is wederkerig. Anderen kunnen helpen met de eigen ervaringen geeft een goed gevoel en dat op zich doet al veel deugd. Men krijgt vriendschap, genegenheid en dankbaarheid in de plaats en op die manier kan men ook zin en betekenis geven aan wat men zelf heeft meegemaakt. Door anderen te helpen helpt men zichzelf dus nog altijd het best.
Lotgenootbezoekers hebben zelf soms ook een uitlaatklep nodig voor de soms moeilijke situaties waarmee ze geconfronteerd worden. Begeleiding en ondersteuning, zowel van lotgenoten als van professionele mensen kan hierbij helpen. Organisaties die vaak met vrijwilligers of andere vormen van lotgenotencontact werken, bieden daarom hun mensen af en toe de kans zich te herbronnen, een cursus te volgen, deel te nemen aan een studiedag of overleg te plegen met collega-vrijwilligers. Of gewoon om zich samen te ontspannen.
Bron: RA Liga
