Het mooiste kerkhof voor de doden is het hart van de levenden.

De laatste weken heb ik het programma ‘Last days’ gevolgd. Een inkijk in de cultuur van het eren van de doden en een koestering van de levenden. De meeste van deze afleveringen hebben mij met een warm gevoel achtergelaten; af en toe was het toch een shock. Maar na elke uitzending heb ik naar foto’s gegrepen van geliefden die mij ontvallen zijn.

Met ‘Halloween’ en ‘Allerheiligen’ in het verschiet wil ik hier wel iets over schrijven.

Ieder vogeltje zingt zoals hij gebekt is
Ik kan best beginnen met het begin. Al jaar en dag verkondig ik dat het absurd is om één dag per jaar onze doden te eren. Ik kreeg die stelling van in mijn jeugd mee. Mijn ouders sakkerden elk jaar dat 1 november een grote show was. Zij stelden dat het uitpakken was met het duurste en mooiste bloemstuk om dan de rest van het jaar niet meer op een kerkhof te komen. Mijn papa vond het vooral een dag van ‘gezien te moeten worden’ en ’u te laten zien’. Elk jaar namen mijn ouders zich voor dat wij niet op 1 november naar het kerkhof zouden gaan.

Maar elk jaar was het weer hetzelfde.
Mijn ouders besloten om de bloemstukken (die mama met veel liefde had gemaakt) al de avond voordien te brengen naar het kerkhof. Om de een of andere reden lukte ons dit niet en dus moesten we toch op 1 november met het ganse gezin (en met onze zondagskleren aan) naar het kerkhof om de bloemen te brengen. En vermits we daar waren, gingen we dan langs de andere graven om eens een kijkje te nemen wie wat had neergelegd.

Halloween, een commercieel feest?
Gaandeweg kwam ook het Halloweenfeest zijn kop op steken. Toen mijn kinderen klein waren, vonden ze het geweldig om in de buurt met een grote groep op 31 oktober aan elk huis snoep in ontvangst te nemen. Na afloop werd de buit eerlijk verdeeld onder de aanwezigen bij een kop warme chocolademelk. Dat was Halloween. Een pompoen aan de voordeur duidde op een vriendelijke ontvangst.

Na enkele jaren werd Halloween meer en meer een commerciële aangelegenheid. Het moest griezelig zijn met tochten door het donker, op het kerkhof opdrachtjes uitvoeren, het huis zo griezelig mogelijk inrichten, demonenverkledingen, horror-outfits. Weg met de gezelligheid van de buurt samen te brengen, van de blinkende oogjes als de snoepjesbuit aangroeide, de warme soep, de chocomelk. De doden werden herleid tot een skelet of zombieachtige wezens, vampiers en filmen met al deze ‘creaturen’ in de hoofdrol.

Día de Muertos
Van de uitzendingen ‘Last days’ leerde ik dat de traditie elk jaar van enorm belang is voor heel wat mensen op onze aardbol. De ‘Dag van de Doden’ vindt zijn oorsprong in allerhande tradities gaande van Indianenvolkeren, Azteken, Maya’s … om via de tijden en volkeren door andere godsdiensten te worden opgepikt. Via de Spanjaarden werd de viering van de ‘Dag van de Doden’ naar Allerheiligen en Allerzielen verplaatst.

Ziekte doet principes verdwijnen
Het ouder worden, het chronisch ziek zijn, de momenten van pijn, machteloosheid en ongerustheid hebben mij veel bewuster leren leven. En dat heb ik ook gevoeld in mijn houding ten opzichte van bepaalde principes die ik vroeger hanteerde. Halloween, Allerheiligen, maar ook alle andere vieringen hebben een andere dimensie gekregen. Althans dat is mijn ervaring. Dus ben ik gaan nadenken, hoe ik mijn respect voor mijn overleden geliefden kan overbrengen aan mijn nakomelingen?

Enkele dagen voor Allerheiligen ga ik met mijn moeder en mijn kleinkinderen naar het kerkhof. Ik zorg dat voor het vertrek de kleinkinderen aan de hand van oude foto’s een paar verhalen meekrijgen over de overledenen, wiens graf wij gaan bezoeken. Wij blijven een uurtje op het kerkhof en bij elk graf dat we bezoeken, vertel ik verhalen en hebben zij inspraak over welk bloemstukje er mag liggen en hoe het zal geschikt worden.

En geloof het of niet, ze vinden dit leuk. Het is een uurtje waar zij elk jaar naar uitkijken. Wij zijn dan meestal alleen op het kerkhof, met uitzondering van de een of andere die een graf aan het kuisen is.

Naderhand, bij een warme chocolademelk, beloven wij elkaar dat als de Bompa en ik ooit een plekje op het kerkhof gaan hebben dat zij niet op Allerheiligen langskomen. Wij vragen hen dat zij gewoon op een belangrijk moment in hun leven aan ons plekje op het kerkhof komen nadenken en het probleem duiden.

Want hun hart zal mijn mooiste rustplaats worden.

Nelly Creten