Reumatoïde artritis: coping en sociaal functioneren

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat sociale isolatie een risicofactor is voor therapie-ontrouw. Mensen met reumatoïde artritis (RA) die sociaal geïsoleerd zijn en vooral zelf het gevoel hebben weinig sociale steun te ontvangen zullen het moeilijker hebben

om een bepaald “regime” van pillen slikken maar ook bijvoorbeeld het opvolgen van bepaalde leefstijladviezen of tips voor gewrichtsbescherming vol te houden.
Dit lijkt niet zo onlogisch als je je realiseert hoe zinvol het kan zijn na een dag vol zorgen of pijn thuis te komen en je hart te kunnen luchten bij partner, vrienden of lotgenoten,  te bezinnen over hoe het nu verder moet, wat de arts jou tijdens de consultatie ook al weer allemaal vertelde en welke vragen en zorgen het allemaal oproept,… Al wil het hierbij niet gezegd zijn dat iemand die alleenstaand is of weinig vrienden in de buurt heeft, gedoemd is om het op te geven of bij de pakken te gaan zitten. Integendeel, het is maar belangrijk hoe het bij je zelf aanvoelt.
Wanneer is iemand sociaal geïsoleerd? Af en toe werken veel steun, bezoek van vrienden, raadgevingen,… zelfs contraproductief omdat ze niet aansluiten bij iemands behoeften en onvoldoende steun geven aan wat bij die persoon op dat moment nodig is.
Zich isoleren van zijn omgeving kan ook een nuttige reactie zijn en een logische stap in het verwerkingsproces van een chronische aandoening. Het is soms niet evident om mensen op te zoeken, zeker in de beginfase van de aandoening, bij uitgesproken pijnklachten, onbegrip… 
Men spreekt pas van een “probleem” als iemand dingen blijft vermijden of in ontkenning leeft (= passieve coping*), zich meer en meer van zijn omgeving lijkt te isoleren… zonder dat die persoon zich daar gebaat bij voelt en deze strategie het leven van die persoon juist lijkt te bemoeilijken i.p.v. te vergemakkelijken. Het is dan niet altijd eenvoudig uit deze strategie los te raken aangezien men niet meer merkt dat het gebeurt…

Passieve coping en weinig sociale steun lijken immers op lange termijn ook samen te gaan met een minder gunstig beloop van de ziekteactiviteit en functionele beperkingen, en met angst en depressie. Over dit laatste kan je ook meer lezen in het doctoraat van de Nederlandse psychologe Andrea Evers die aan de universiteit van Nijmegen in 2003 promoveerde met het proefschrift: “predictors of disease outcome in rheumatoid arthritis. The role of illness cognitions, coping and social support”.

Greet Esselens,
Verpleegkundig specialist reumatologie UZ Leuven, 12/03/2008

* coping= omgaan met stressoren zoals ziekte en behandeling